Lễ giỗ tổ nghề kim hoàn thành phố Hồ Chí Minh - Di tích quốc gia đặc trưng

Lễ giỗ tổ nghề kim hoàn thành phố Hồ Chí Minh thường diễn ra trong 3 ngày 6, 7, 8 tháng 2 âm lịch hàng năm tại Hội quán Lệ Châu, quận 5, TP.HCM. Đây là một lễ hội được tổ chức rất quy mô, quy tụ hàng ngàn người trong ngành thợ kim hoàn, không chỉ riêng thành phố Hồ Chí Minh, mà từ các tỉnh Nam Bộ cũng về dự, cúng bái tổ sư khai sáng ngành kim hoàn. Hãy cùng Ong Vò Vẽ khám phá về lễ hội độc đáo này nhé.

Lễ giỗ tổ nghề kim hoàn thành phố Hồ Chí Minh là lễ hội gì ?

Lễ giỗ tổ nghề kim hoàn thành phố Hồ Chí Minh là một lễ hội truyền thống được tổ chức hàng năm để tưởng nhớ và tôn vinh ông tổ của nghề kim hoàn là Cao Đài. Lễ hội này được tổ chức vào ngày 15 tháng 7 âm lịch hàng năm tại Lăng Ông, Phường 10, Quận 3, TP. HCM.

Lễ hội giỗ tổ nghề kim hoàn là một sự kiện quan trọng đối với người làm nghề kim hoàn tại TP. HCM. Vào ngày này, những người thợ kim hoàn sẽ mặc quần áo lễ phục truyền thống, mang theo lư hương, hoa quả, nhang đèn đến Lăng Ông để dâng lễ tưởng nhớ tổ sư. Ngoài ra, lễ hội còn có nhiều hoạt động văn nghệ, biểu diễn múa lân, múa rồng, rước sắc phong...

Lễ hội tphcm này là một nét đẹp văn hóa truyền thống của người dân TP. HCM. Sự kiện này không chỉ là dịp để những người làm nghề kim hoàn tưởng nhớ và bày tỏ lòng biết ơn đối với tổ sư, mà còn là dịp để những người thợ kim hoàn giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm và cùng nhau phát triển nghề nghiệp.

Lịch sử của Lễ giỗ tổ nghề kim hoàn thành phố Hồ Chí Minh

Lễ hội giỗ tổ nghề kim hoàn ở Thành phố Hồ Chí Minh có lịch sử lâu đời. Tương truyền, nghề kim hoàn du nhập vào Việt Nam vào thời nhà Nguyễn vào đầu thế kỷ 19. Vào thời điểm đó, nghề kim hoàn tập trung chủ yếu ở các làng quê như làng Phú Hội (Quận 1), làng Bàn Cờ (Quận 3) và làng Tân Hưng (Quận 7).

Đến cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, nghề kim hoàn bắt đầu phát triển mạnh mẽ ở Sài Gòn - Chợ Lớn và trở thành một trong những ngành kinh doanh quan trọng của thành phố. Năm 1917, vua Khải Định đã sắc phong cho vị tổ sư của nghề kim hoàn là ông Lã Tổ là "Kim hoàn tổ nghề công". Người dân Sài Gòn - Chợ Lớn thường gọi ông là Ngọc Hoàng Thượng Đế.

Vào ngày 20 tháng 8 âm lịch hàng năm, các nghệ nhân kim hoàn tại Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức Lễ hội giỗ tổ nghề kim hoàn tại Hội quán Ngũ Hành (tại số 664 Lê Quang Định, phường 1, quận Gò Vấp). Đây là một lễ hội lớn để tưởng nhớ công ơn của tổ sư nghề kim hoàn và cầu xin tổ nghề phù hộ cho năm làm ăn thuận lợi, phát đạt.

Trong ngày lễ, các nghệ nhân kim hoàn sẽ làm lễ cúng bái, dâng hương lên tổ nghề. Sau đó, họ sẽ tiến hành các nghi thức như "diễu hành long đình", "rước kiệu" và "hát bội". Vào buổi tối, người dân và du khách sẽ được tham gia các hoạt động vui chơi giải trí như ca hát, múa lân, và thưởng thức ẩm thực địa phương.

Giá vé tham gia Lễ giỗ tổ nghề kim hoàn thành phố Hồ Chí Minh

Để tham gia lễ hội giỗ tổ nghề kim hoàn thành phố Hồ Chí Minh, khách tham dự có thể lựa chọn các loại vé vào cửa với mức giá khác nhau tùy theo nhu cầu và mục đích của mình. Dưới đây là chi tiết về giá vé:

• Vé tham quan miễn phí: Dành cho khách tham quan thông thường, không có nhu cầu tham gia các hoạt động đặc biệt của lễ hội. Vé này không bao gồm tham dự các chương trình biểu diễn, hội thảo hay gian hàng triển lãm.

• Vé VIP: Dành cho khách muốn tham dự toàn bộ các hoạt động của lễ hội, bao gồm chương trình biểu diễn, hội thảo, triển lãm và tiệc chiêu đãi. Vé VIP thường có giá cao hơn vé thường và số lượng vé giới hạn.

• Vé dành cho đoàn: Dành cho nhóm khách từ 10 người trở lên có nhu cầu tham gia lễ hội cùng nhau. Vé đoàn thường có mức giá ưu đãi hơn so với vé đơn lẻ và được tùy chỉnh theo nhu cầu của đoàn.

Lưu ý: Giá vé có thể thay đổi tùy theo thời điểm và các chương trình khuyến mãi của ban tổ chức lễ hội. Khách tham dự nên mua vé trước thông qua trang web chính thức hoặc các đại lý ủy quyền để tránh tình trạng hết vé. Vé đã mua không được hoàn lại hoặc chuyển nhượng.

Ý nghĩa của Lễ giỗ tổ nghề kim hoàn thành phố Hồ Chí Minh

Lễ hội Giỗ tổ nghề kim hoàn thành phố Hồ Chí Minh mang một ý nghĩa vô cùng quan trọng:

• Tưởng nhớ và tôn kính tổ nghề: Lễ hội là dịp để những người thợ kim hoàn tưởng nhớ và bày tỏ lòng tôn kính đối với tổ nghề của mình, ông Châu Bảo Cẩn. Tổ nghề đã có công truyền bá nghề kim hoàn và đào tạo nên nhiều thợ kim hoàn tài hoa.

• Thể hiện sự đoàn kết và gắn bó: Lễ hội là cơ hội để những người thợ kim hoàn đến từ các cơ sở, cửa hàng khác nhau trong thành phố tụ họp, giao lưu và chia sẻ kinh nghiệm. Sự đoàn kết này giúp tăng cường mối quan hệ hợp tác trong cộng đồng kim hoàn.

• Giữ gìn và phát huy truyền thống nghề nghiệp: Thông qua lễ hội, những người thợ kim hoàn được nhắc nhở về những lời dạy và tấm gương sáng của tổ nghề. Điều này giúp họ giữ gìn những giá trị truyền thống của nghề kim hoàn, như sự tỉ mỉ, tinh xảo và tính kiên trì.

• Phát triển kinh tế và thương mại: Lễ hội cũng là một sự kiện kinh tế quan trọng, thu hút sự tham gia của nhiều doanh nghiệp trong ngành kim hoàn. Các doanh nghiệp có cơ hội giới thiệu sản phẩm, trao đổi khách hàng và tìm kiếm đối tác.

• Bảo tồn văn hóa và du lịch: Lễ hội Giỗ tổ nghề kim hoàn là một nét văn hóa truyền thống của thành phố Hồ Chí Minh. Việc tổ chức lễ hội giúp bảo tồn và phát huy di sản văn hóa phi vật thể của thành phố. Ngoài ra, lễ hội còn thu hút khách du lịch đến tham quan, tìm hiểu về nghề kim hoàn thủ công tinh xảo.

Cấu trúc của nơi tổ chức Lễ hội giỗ tổ nghề kim hoàn thành phố Hồ Chí Minh

Theo các tài liệu sử học, những năm cuối thế kỷ 19, Sài Gòn đã là một khu công nghiệp khá quan trọng. Thợ thủ công Sài Gòn có tay nghề cao và được tổ chức thành các "ty thợ", "phường thợ". Riêng nghề thợ bạc (nghề kim hoàn ngày nay) rất phát triển.

Làm cho nhà nước thì có các ty: ty thợ bạc Nội, ty thợ bạc Tả Trung, ty thợ bạc Hữu Trung... Còn tư nhân thì tập trung lại thành các lò thợ bạc. Xung quanh vùng Chợ Lớn đã có tới hơn 30 lò thợ bạc hành nghề. 

Một số chủ lò thợ bạc có uy tín ở vùng Chợ Lớn đã đứng ra vận động quyên góp, mua được một khu đất ở đường Thủy Binh (Rue des Marins tức đường Trần Hưng Đạo B ngày nay). Nhà thờ tổ được xây cất bắt đầu từ năm 1892 đến năm 1896 thì hoàn thành. 

Nhà thờ tổ đã trải qua nhiều đợt trùng tu lớn vào các năm 1920, 1934, 1946. Lần trùng tu lớn cuối cùng là tháng 8/1968 đã xây lại toàn bộ nghĩa từ và sửa chữa lớn ở chánh điện do bị bắn phá hư hại.

Chánh điện được xây theo kết cấu ba gian dọc, có hai hàng cột chạy dài từ ngoài vào trong, tường gạch tô, mái lợp ngói âm dương. Bài trí ở chánh điện đơn giản, không có một pho tượng nào. Mặt trường chính của chánh điện đặt ba khám thờ được trang trí bằng những bao lam chạm trổ rồng, phụng, hoa, điểu... sắc nét công phu.

Chính giữa là khám thờ lớn ở trong đặt các đồ thờ tự và bài vị với hai chữ "Tổ Sư" được viết theo lối đại tự đẹp, chân phương và sơn son thếp vàng. Hai bên là hai khám thờ nhỏ, khám thờ bên phải đề hai chữ "Tiền Hiền", khám thờ bên trái đề hai chữ "Hậu Hiền". 

Từ ngoài vào trong dọc theo các hàng cột có 6 cặp câu đối và 9 bức hoành phi với nội dung tập trung vào chủ đề nhớ ơn tổ nghiệp, ca ngợi sự phát triển thịnh đạt của nghề thợ bạc.

Tất cả các hoành phi, câu đối, bao lam... đều được sơn son thếp vàng với chất lượng giấy qui có độ tuổi vàng cao nên đều láng bóng và rõ nét, dù tất cả đều có niên đại khá lâu.

Trong nhà thờ tổ còn tồn giữ được một số hiện vật khá độc đáo: Một cái trống lớn có chiều cao 1,10m, đường kính 0,60m, tang trống không phải bằng các mảnh gỗ ghép mà lại là một cây gỗ tròn lớn khoét rỗng.

Đi đôi với trống là một quả chuông cao 1m, đường kính 0,50m, trên chuông để niên đại năm Ất Mùi (1895) do thợ Hà Nội chế tác và ghi rõ họ tên 14 người trong nghề thợ bạc phụng cúng để tỏ lòng thành kính tổ sư.

Đặc biệt là 4 tấm bia đá đặt đối nhau ở hai bức vách chánh điện, niên đại 1895, 1916, 1920. Trên các tấm bia khắc tên họ, tên hiệu, địa phương, số tiền đóng góp để xây dựng nhà thờ tổ.

Qua đó cho thấy có mặt đệ tử nghề thợ bạc khắp Nam kỳ lục tỉnh, người Hoa, người Việt. Bên cạnh những tên hiệu chữ Hán Nôm như: Thịnh Đức, Kim Phước, Đức Phát... còn có những tên hiệu rất Nam Bộ như: Năm Sương hiệu, Bảy Trừ hiệu... 

Các hoạt động diễn ra tại Lễ giỗ tổ nghề kim hoàn thành phố Hồ Chí Minh

Lễ hội giỗ tổ nghề kim hoàn thành phố Hồ Chí Minh là một sự kiện văn hóa tâm linh gắn liền với đời sống của những người thợ kim hoàn tại thành phố, được tổ chức hàng năm vào ngày 13 tháng 3 âm lịch. Lễ hội diễn ra với nhiều hoạt động truyền thống và đặc sắc, thu hút đông đảo sự quan tâm và tham gia của cộng đồng.

• Lễ cúng giỗ tổ: Hoạt động chính của lễ hội là lễ cúng giỗ tổ nghề kim hoàn, diễn ra tại Đền thờ tổ nghề Kim Hoa ở quận 5, nơi thờ Đức Tổ nghề Nguyễn Kim. Lễ cúng được thực hiện trang trọng với các nghi thức truyền thống, dâng nén hương tưởng nhớ công đức của Đức Tổ nghề, cầu nguyện sức khỏe, bình an và may mắn cho những người thợ kim hoàn.

• Diễu hành mừng lễ: Sau lễ cúng giỗ tổ, đoàn diễu hành gồm các nghệ nhân kim hoàn, đoàn lân sư rồng, đội múa dân tộc và các đại biểu sẽ di chuyển từ Đền thờ tổ nghề Kim Hoa qua những tuyến phố gần đó. Đoàn diễu hành mang không khí lễ hội sôi động và náo nhiệt đến cho người dân thành phố, đồng thời giới thiệu rộng rãi nghề kim hoàn truyền thống của vùng đất Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh.

• Trình diễn nghề thủ công: Tại lễ hội, những nghệ nhân kim hoàn lành nghề sẽ có dịp trình diễn các kỹ thuật chế tác trang sức tinh xảo truyền thống đã được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Khách tham quan có cơ hội chứng kiến quy trình tạo ra những tác phẩm vàng bạc độc đáo, hiểu thêm về giá trị văn hóa và sự khéo léo của nghề kim hoàn.

• Triển lãm trang sức: Trong khuôn khổ lễ hội, các nghệ nhân kim hoàn cũng tổ chức triển lãm trang sức để giới thiệu những tác phẩm nghệ thuật tinh tế do chính tay họ chế tác. Triển lãm trưng bày đa dạng các loại trang sức, từ vàng tây, vàng ta, bạc đến đá quý, mang đến cho người xem sự chiêm ngưỡng về vẻ đẹp và sự sáng tạo trong nghệ thuật kim hoàn.

• Các hoạt động giao lưu, văn nghệ: Bên cạnh các hoạt động chính, lễ hội giỗ tổ nghề kim hoàn thành phố Hồ Chí Minh còn có sự góp mặt của các chương trình giao lưu văn nghệ giữa các đoàn nghệ thuật, phần biểu diễn thời trang trang sức và các trò chơi dân gian truyền thống. Những hoạt động này tạo nên không khí lễ hội vui tươi, náo nhiệt, tăng thêm sự gắn kết cộng đồng và lan tỏa giá trị văn hóa dân tộc.

Lời kết: Trong bài viết này, Ong Vò Vẽ đã cùng bạn tìm hiểu về lễ giỗ tổ nghề kim hoàn thành phố Hồ Chí Minh đây là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng của dân tộc Việt Nam. Chúng ta đã tìm hiểu về nguồn gốc, ý nghĩa, lịch sử và hoạt động văn hóa trong lễ hội này. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu thêm về Lễ giỗ tổ nghề Kim hoàn và tôn vinh và tri ân công lao của những người tiền bối đã đóng góp vào sự phát triển của nghề nghiệp kim hoàn.