Ninh Bình không chỉ nổi tiếng với cảnh đẹp thiên nhiên mà còn là điểm đến của những lễ hội truyền thống độc đáo. Lễ hội Hoa Lư Ninh Bình (hay còn gọi là lễ hội Trường Yên) đã tồn tại hơn 1.050 năm và được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam. Đây không chỉ là dịp để cùng nhau kỷ niệm và tôn vinh lịch sử, văn hóa mà còn là cơ hội để khám phá những giá trị truyền thống sâu sắc của vùng đất này. Hãy cùng Ong Vò Vẽ khám phá lễ hội đặc sắc này nhé
Lễ hội Hoa Lư Ninh Bình là gì ?
Lễ hội Hoa Lư là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng tại Việt Nam, được tổ chức hàng năm để kỷ niệm và tôn vinh di sản văn hóa lịch sử của đất nước. Lễ hội này diễn ra tại khu vực cổ thành Hoa Lư, Ninh Bình - một địa điểm mang đậm giá trị lịch sử và văn hóa của dân tộc Việt.
Trong suốt thời gian diễn ra lễ hội, du khách sẽ được chứng kiến các hoạt động văn hóa truyền thống như rước rồng, múa sạp, hát xoan, và các trò chơi dân gian. Đặc biệt, lễ hội còn có sự hiện diện của nhiều điệu múa đặc sắc, những trò chơi dân gian hấp dẫn và không thể thiếu là các màn trình diễn nghệ thuật đặc sắc của người dân địa phương.
Lịch sử của lễ hội Hoa Lư Ninh Bình
Lễ hội Hoa Lư là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng tại Việt Nam, đặc biệt là tại tỉnh Ninh Bình - một địa điểm nổi tiếng với vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ và di sản lịch sử văn hóa phong phú. Lễ hội này không chỉ mang giá trị văn hóa sâu sắc mà còn gợi nhớ về quá khứ hào hùng của dân tộc.
Lịch sử của lễ hội bắt nguồn từ thời kỳ Trần - Lý, khi vương triều Trần đã chọn Hoa Lư làm kinh đô của đất nước. Lễ hội được tổ chức hàng năm vào dịp kỷ niệm ngày thành lập đất nước và để tưởng nhớ công lao của các anh hùng dân tộc đã hy sinh vì tổ quốc.
Kể từ khi Kinh đô Hoa Lư trở thành Cố đô, Lễ hội Hoa Lư đã trở thành một sự kiện quan trọng và trọng đại, thậm chí là Lễ quốc gia. Mỗi khi diễn ra, các triều đình như Huế, Thăng Long đều gửi các quan lại cao cấp tham dự, tôn trọng và trang trọng không thua kém gì các lễ hội quốc gia khác.
Theo sách Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ, hàng năm triều đình Nguyễn tổ chức các đại lễ, tế miếu Đế vương các đời, đặc biệt tôn vinh 4 vị: Kinh Dương Vương, Lạc Long Quân, Hùng Vương và Đinh Tiên Hoàng. Sự quan trọng của lễ hội Hoa Lư được thể hiện qua việc vua Minh Mệnh cho xây dựng miếu Đức vua Đinh Tiên Hoàng tại xã Dương Xuân, kinh đô Huế. Việc này chứng tỏ sự trọng đại của lễ hội Hoa Lư. Từ đó, triều đình quy định rằng việc tế miếu Đinh Tiên Hoàng sẽ diễn ra hàng năm vào hai kỳ Xuân - Thu, thể hiện lòng thành kính của triều đình đối với vị vua hiền lành này.
Thời gian diễn ra của lễ hội Hoa Lư Ninh Bình
Lễ hội được mở vào mùa xuân, có thể vào ngày sinh của Đinh Bộ Lĩnh (15/2 âm lịch), hoặc đầu tháng 3 bắt đầu từ 6/3 đến 10/3 âm lịch (Tương truyền, ngày 10/3 là ngày Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế, ngày 8/3 là ngày mất của vua Lê Đại Hành ) hoặc dịp rằm Trung thu tháng 8 là ngày mất của Đinh Tiên Hoàng. Lễ hội được tổ chức tại đền thờ và khuôn viên đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng và vua Lê Đại Hành (xã Trường Yên, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình).
Đặc biệt, vào đêm trăng tròn của lễ hội, không khí trở nên sôi động hơn với các hoạt động văn hóa đặc sắc như hát quan họ, múa sạp, và các trò chơi dân gian truyền thống khác. Điểm nhấn của lễ hội chính là lễ hội đền Trần, nơi diễn ra các nghi lễ truyền thống và cầu mong cho một năm mới may mắn, bình an.
Ý nghĩa của lễ hội Hoa Lư Ninh Bình
Lễ hội Hoa Lư Ninh Bình là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng tại Việt Nam, được tổ chức hàng năm vào dịp kỷ niệm ngày thành lập Hoa Lư - cố đô của Đại Cồ Việt. Lễ hội này không chỉ mang giá trị lịch sử vô cùng quan trọng mà còn thể hiện sự gắn kết giữa con người và văn hóa dân tộc.
Lễ hội Hoa Lư, hay còn được biết đến với tên gọi hội Trường Yên hoặc hội Cờ Lau, là một trong những lễ hội có lịch sử lâu đời nhất tại Việt Nam. Hiện nay, lễ hội này được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia và đang được xem xét để nâng cấp tổ chức theo nghi thức của nhà nước.
Lễ hội Hoa Lư diễn ra hàng năm nhằm tôn vinh vị anh hùng dân tộc Đinh Bộ Lĩnh, người đã xây dựng kinh đô Hoa Lư, thành lập nhà nước Đại Cồ Việt và mở ra thời kỳ độc lập và thống nhất của người Việt qua các triều đại Đinh, Lê, Lý, Trần.
Lễ hội Hoa Lư là biểu tượng sống động, phản ánh cuộc đời, sự nghiệp của đức vua Đinh Tiên Hoàng cùng lịch sử phồn thịnh của Việt Nam qua ba triều đại Đinh, Lê, Lý. Trong quá khứ, các triều đình phong kiến đã tổ chức lễ hội này với sự trang trọng và uy nghi ở cấp độ quốc gia. Ngày nay, lễ hội vẫn giữ được sức hút lớn, bảo tồn những giá trị văn hóa, nghệ thuật dân gian đặc sắc và đang tiến tới trở thành một Quốc lễ.
Ngoài ra, lễ hội còn là dịp để du khách khám phá vẻ đẹp của vùng đất này, với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, những danh thắng lịch sử nổi tiếng như đền Trần, đình Lê, và hang Múa. Đây không chỉ là một lễ hội mà còn là cơ hội để kết nối con người với quá khứ và hiện tại của đất nước.
Các nghi thức của lễ hội Hoa Lư Ninh Bình
Lễ hội Hoa Lư Ninh Bình là một lễ hội truyền thống lớn được tổ chức tại cố đô Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình hàng năm vào ngày 10 tháng 3 âm lịch. Lễ hội gồm nhiều nghi thức đặc sắc, thể hiện lòng biết ơn đối với các vị vua nhà Đinh và nhà Tiền Lê đã có công dẹp loạn, thống nhất đất nước.
Nghi thức rước kiệu
Đây là nghi thức quan trọng nhất của lễ hội, được tổ chức vào ngày chính hội (ngày 10/3 âm lịch). Lễ rước kiệu xuất phát từ đền Vua Đinh và đền Vua Lê, rước bài vị các vị vua về đền thờ chung ở Vườn Vua. Kiệu được trang hoàng lộng lẫy, có nghi trượng, tàn lọng và đội nhạc bát âm đi theo. Đám rước oai nghiêm, tưng bừng, thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia.
Nghi thức tế lễ
Nghi thức tế lễ được thực hiện tại đền thờ chung trong Vườn Vua. Các vị đại biểu, chức sắc, quan viên và người dân thành kính dâng hương, hoa quả, lễ vật để tưởng nhớ công ơn các vị vua. Nghi lễ được chủ trì bởi các vị chức sắc tôn giáo, với lời khấn trang nghiêm, cầu mong quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa.
Nghi thức múa rối nước
Múa rối nước là một loại hình nghệ thuật dân gian đặc sắc của Việt Nam. Trong lễ hội Hoa Lư, các nghệ nhân sẽ biểu diễn những tích trò dân gian, lịch sử trên sân khấu thủy đình ở giữa hồ Trước Đền. Những con rối được làm bằng gỗ, có kích thước bằng người thật, được điều khiển bởi các nghệ nhân giấu mình dưới mặt nước. Các màn biểu diễn hấp dẫn, mang đến cho người xem những phút giây thư giãn và hiểu thêm về truyền thống văn hóa của nước nhà.
Nghi thức đấu vật
Đấu vật là một trò chơi dân gian truyền thống của người dân Ninh Bình. Trong lễ hội Hoa Lư, các đô vật từ khắp nơi sẽ tề tựu về để tham gia tranh tài. Các màn đấu vật diễn ra sôi nổi, hấp dẫn trên sân vận động trong Vườn Vua. Người chiến thắng được trao giải thưởng và sự tôn vinh của cộng đồng.
Nghi thức chọi gà
Ngoài đấu vật, lễ hội Hoa Lư còn có trò chọi gà được nhiều người yêu thích. Các chú gà được cẩn thận lựa chọn và huấn luyện để tham gia thi đấu. Những màn chọi gà kịch tính thu hút đông đảo người xem xung quanh sới.
Các hoạt động khác
Ngoài các nghi thức chính, lễ hội Hoa Lư còn có nhiều hoạt động văn hóa, thể thao và giải trí hấp dẫn khác như: thi nấu cơm, kéo co, bịt mắt bắt dê, chạy việt dã, trưng bày sản phẩm nông sản và thủ công mỹ nghệ địa phương. Các hoạt động này tạo nên không khí sôi nổi, náo nhiệt cho lễ hội, mang đến cho người dân và du khách những trải nghiệm khó quên.
Những nét độc đáo của lễ hội Hoa Lư Ninh Bình
Lễ hội Hoa Lư gồm hai phần chính: phần lễ và phần hội, nhưng phần lễ mang trong mình những giá trị văn hóa sâu sắc, thể hiện tinh hoa của các nghi lễ truyền thống.
Phần lễ của lễ hội Hoa Lư
Phần lễ bao gồm nhiều hoạt động như sau:
Lễ mở cửa đền
Một trong những hoạt động quan trọng nhất của lễ hội. Diễn ra tại hai đền vua Đinh Tiên Hoàng và vua Lê Đại Hành, lễ mở cửa đền là cơ hội cho du khách được tham quan mà không phải trả vé, đồng thời cũng là dịp để mọi người hòa mình vào không khí trang trọng và tôn nghiêm của đền thờ.
Lễ rước nước
Nghi lễ khai mạc, bắt đầu từ sáng sớm ngày 8/3 âm lịch. Đây không chỉ là việc lấy nước mang về đền mà còn là cơ hội để cộng đồng hiện đại kết nối với cội nguồn dân tộc, thể hiện lòng biết ơn và kính trọng đối với tổ tiên.
Lễ mộc dục
Một phần không thể thiếu trong chuỗi nghi lễ của lễ hội, tôn vinh sự thanh bình và tinh tế của văn hóa truyền thống.
Lễ rước lửa
Từ việc rước lửa từ nơi ông sinh ra đến nơi ông lên ngôi Hoàng đế, thể hiện sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa tuổi thơ và sự trưởng thành của vị anh hùng dân tộc.
Lễ tế chính
Đây là dịp để cộng đồng tưởng nhớ và kính trọng công đức của các vị vua tiền nhân, cũng như là cơ hội để mọi người hiểu sâu hơn về văn hóa và lịch sử của dân tộc.
Phần hội của lễ hội Hoa Lư
Phần hội bao gồm nhiều hoạt động như sau:
Khai mạc lễ hội
Khai mạc lễ hội Hoa Lư được tổ chức trong một không khí trang trọng và hoành tráng, là một điểm nhấn quan trọng để mở đầu cho chuỗi sự kiện của lễ hội. Buổi lễ bao gồm những phần biểu diễn sân khấu đương đại, với lời giới thiệu của các đại biểu, diễn văn khai mạc, và phát biểu của các lãnh đạo cấp trung ương và địa phương. Màn trống hội Hoa Lư cùng với các màn diễn tái hiện lịch sử quan trọng như sự kiện lên ngôi của Đinh Bộ Lĩnh và Lê Hoàn, chiến thắng trước giặc Tống, và di chuyển kinh đô về Thăng Long, là những hoạt động đặc sắc trong phần khai mạc. Màn thả rồng bay lên trời kết thúc buổi sáng khai mạc, tạo nên một bức tranh tuyệt vời và hoàn hảo để bắt đầu lễ hội.
Cờ lau tập trận
Trò diễn dân gian Cờ lau tập trận tái hiện lại những buổi tập luyện của anh hùng Đinh Bộ Lĩnh khi còn trẻ. Đây là một phần không thể thiếu trong lễ hội, với sự tham gia của 60 em thiếu niên trong độ tuổi từ 13 đến 15. Một em được chọn để đóng vai Đinh Bộ Lĩnh, mặc trang phục truyền thống và cầm bông lau, biểu diễn cùng các đoàn múa và nhạc cụ. Trò diễn này thực sự gợi lại tinh thần và ý chí của Đinh Bộ Lĩnh và ba quân của ông.
Xếp chữ Thái Bình
Màn diễn xếp chữ Thái Bình nhắc nhở về niên hiệu mà vua Đinh Tiên Hoàng đặt khi lên ngôi, cũng là tên gọi của đồng tiền Thái Bình đầu tiên ở Việt Nam. Đây là một màn trình diễn ấn tượng với sự tham gia của 120 thiếu nữ, kéo chữ “Thái Bình” với nhịp nhàng và chính xác, tạo nên một bức tranh sống động và ấn tượng trong lòng người xem.
Ngoài ra, lễ hội Hoa Lư còn có nhiều sự kiện hấp dẫn khác như cuộc thi Người đẹp Hoa Lư, Hội thi hát chèo, cúp bóng chuyền Hoa Lư, các triển lãm và cuộc thi nhằm quảng bá du lịch, cũng như các giải đấu thể thao, tạo nên một không gian sôi động và đa dạng cho du khách và người dân tham gia.
Các hoạt động diễn ra tại lễ hội Hoa Lư Ninh Bình
Các sự kiện hưởng ứng và chào mừng lễ hội Trường Yên diễn ra khắp tỉnh Ninh Bình, đặc biệt tại thành phố Ninh Bình và các huyện Nho Quan, Gia Viễn, Hoa Lư.
Cuộc thi "Người đẹp Hoa Lư"
Một trong những sự kiện nổi bật, là cuộc thi sắc đẹp lớn nhất tỉnh Ninh Bình dành cho các thí sinh nữ quê Ninh Bình hoặc đến từ các địa phương khác nhưng làm việc tại Ninh Bình. Các vòng loại của cuộc thi thường diễn ra trước đó, và vòng chung kết thường được tổ chức trong dịp lễ hội Hoa Lư. Từ năm 2018, cuộc thi đã được đổi tên thành "Người đẹp Hoa Lư".
Hội thi hát chèo
Diễn ra tại nhà hát Chèo Ninh Bình, nơi được coi là cái nôi của nghệ thuật sân khấu chèo và tuồng. Trong dịp lễ hội Hoa Lư, hội thi hát chèo này thu hút sự tham gia của nhiều cá nhân và các đoàn nghệ thuật từ khắp các vùng lân cận. Các tiết mục biểu diễn thường bao gồm cả sự kiện dời đô và màn trình diễn trống hội Thăng Long, thường được nhà hát Chèo Hà Nội đảm nhận.
Cúp bóng chuyền Hoa Lư
Diễn ra hàng năm để chào mừng lễ hội Hoa Lư. Giải bóng chuyền này thu hút sự tham gia của các đội bóng chuyền từ khắp các câu lạc bộ, với sự hỗ trợ của Liên đoàn bóng chuyền Việt Nam và tỉnh Ninh Bình. Từ năm 2004, giải đã trở thành một phần không thể thiếu của lễ hội. Đến mùa giải 2018, giải đã được tổ chức 12 lần, với 2 đội Nam Tràng An Ninh Bình và Nữ Thông tin Liên Việt PostBank là những ứng cử viên hàng đầu với thành tích xuất sắc, mỗi đội đã giành chức vô địch tới 5 và 4 lần tương ứng.
Bảo tồn và phát huy lễ hội hoa Lư Ninh Bình
Bên cạnh các nghi lễ và hoạt động truyền thống, lễ hội Hoa Lư còn có nhiều chương trình văn hóa nghệ thuật như: biểu diễn múa rối nước, diễn xướng chầu văn, hát dân ca... Đây không chỉ là những tiết mục biểu diễn hấp dẫn, mà còn góp phần quảng bá những giá trị văn hóa của Ninh Bình đến với đông đảo du khách.
Để bảo tồn và phát huy lễ hội Hoa Lư, trong những năm gần đây, Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Bình và các cơ quan chức năng đã có nhiều nỗ lực trong việc gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời đổi mới và nâng cao chất lượng của lễ hội.
Cụ thể, các nghi lễ truyền thống được bảo tồn và thực hiện nghiêm trang, đồng thời được bổ sung thêm các hoạt động mới phù hợp với xu hướng phát triển của xã hội. Việc tuyên truyền, quảng bá lễ hội cũng được chú trọng, thông qua các kênh truyền thông và mạng xã hội, giúp lễ hội Hoa Lư ngày càng được đông đảo du khách biết đến và tham gia.
Lời kết: Lễ hội Hoa Lư Ninh Bình không chỉ là nơi tôn vinh lịch sử và văn hóa dân tộc mà còn là dịp để cảm nhận vẻ đẹp và sức sống của một truyền thống lâu đời. Đây thực sự là một sự kiện quan trọng đáng trải nghiệm cho bất kỳ ai muốn hiểu sâu hơn về bản sắc văn hóa của Việt Nam.Hy vọng rằng, những thông tin được Ong Vò Vẽ chia sẻ sẽ giúp bạn có thêm nhiều hiểu biết về lễ hội này.
